جراح مغز و اعصاب چه کسی است؟ برخی از بیماری‌های مغز و اعصاب با جراحی درمان می‌شوند. گاهی بیماری‌های تومور مغزی یا نخاعی هم برای درمان به جراحی مغز و اعصاب نیاز دارند. جراح مغز و اعصاب کسی است که درخصوص بیماری‌های مغز، نخاع، ستون فقرات، و دیگر قسمت‌های عصبی تبحر لازم را داشته باشد.
جراح مغز و اعصاب کیست؟
جراح مغز و اعصاب کسی است که بیماری‌های مربوط به مغز، ستون فقرات و دیگر بخش‌های سیستم عصبی را تشخیص داده و درمان کند. جراح مغز و اعصاب با نورولوژیست متفاوت است و جراح باید برای انجام عمل‌های جراحی آموزش جداگانه دریافت کند؛ اما جراح مغز و اعصاب نمی‌تواند جراحی انجام دهد و حوزه کاری او سایر روش‌های درمانی است. تخصص اصلی جراح مغز و اعصاب درمان بیماری‌های عصبی است. به نسبت وی به جز انجام عمل‌های جراحی، می‌تواند در بخش‌های دیگر مانند تشخیص بیماری یا توان بخشی هم فعالیت کند.
متخصص مغز و اعصاب چه کسی است؟
جراح مغز و اعصاب فردی است که تخصص او در زمینه مغز، نخاع و دیگر بخش‌های مربوط به سیستم عصبی است. به عبارتی نورولوژیست و جراح مغز تخصص یکسانی دارند؛ اما متخصص مغز و اعصاب امکان انجام جراحی را ندارد و در مواردی که بیمار به جراحی نیاز داشته باشد؛ باید به جراح مراجعه کند.
جراح مغز و اعصاب چه کارهایی را انجام می‌دهد؟
جراحی مغز و اعصاب محبوب‌ترین و تخصصی‌ترین حوزه مغز و اعصاب است. دراین صورت فرد سال‌های زیادی تحت آموزش قرار گرفته و با دیگر پزشکان مشاوره و تبادل اطلاعات می‌کند. جراح مغز و اعصاب برای درمان لیست ویژه‌ای از بیماری‌ها آماده می‌شود. همه مواردی که به جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند؛ نیازمند جراحی نیستند و درصد زیاد از آن‌ها نیز به جراحی نیازی ندارند. جراح مغز و اعصاب برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های عصبی مانند درد پایین کمر، اختلالات سیستم عصبی محیطی، تومورهای مغزی و سندروم تونل کارپال تبحر دارد. جراح حوزه اعصاب ابتدا به کمک عکس‌برداری به تشخیص بیماری پرداخته و سپس برای درمان آن اقدام می‌کند.
کدام بیماری‌ها توسط جراح مغز و اعصاب درمان می‌شود؟
نورولوژیست کارش درمان شرایط و بیماری‌هایی است که مستقیما روی سیستم عصبی فرد موثر هستند. مواردی مانند آسیب مغز یا نخاع یا سکته مغزی و شرایط مزمن مانند صرع توسط نورولوژیست بررسی می‌شوند. بیماری‌هایی که این تخصص بررسی می‌کند؛ عبارت‌اند از:
- لرزش سر یا جراحات سر
- سردردهای مزمن
- سردردهای میگرنی
- اسکلروز چندگانه
- مشکلات مغز و اعصاب ناشی از اعتیاد
- تشنج یا صرع
- مشکلات مغز و اعصاب برای پارکینسون
- درمان مشکلات مغز و اعصاب ناشی از سکته مغزی
- علائم عصبی ناشی از کرونا
- مشکلات مغز و اعصاب ناشی از آلزایمر
- بیماری‌های رایج عصبی
دوره تحصیل رشته مغز و اعصاب
برای دریافت مدرک مغز و اعصاب لازم است که 5 تا 6 سال دوره رزیدنتی سپری شود. در این دوه دانشجو پزشکی به عنوان دستیار جراح مشغول به کار شده و دوره رزیندنتی خود را پشت سر می‌گذراند. همچنین آموزش‌هایی در خصوص علوم پایه مغز و نخاغ می‌بیند. این دوره‌ها شامل انواع مختلفی از بورد‌های تخصصی جراحی مغز و اعصاب هستند و در کل از موارد زیر تشکیل شده‌اند:
- بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
برای گرفتن این بورد تخصصی، لازم است که دو آزمون را پشت سر بگذارید. اگر که در هر دو این آزمون‌ها نمره قبولی را دریافت کنید؛ می‌توانید بورد تخصص مغز و اعصاب را دریافت کنید.
- دریافت انواع فلونشیپ‌های مغز و ستون فقرات
فلوشیب یک دوره کوتاه‌مدت پزشکی است که شامل چند ماه تا نهایتا 2 سال است. معروف‌ترین فلوشیپ‌ها شامل فلوشیب جراحی ستون فقرات و فلوشیپ جراحی بسته مغز و نخاع است.
درمان اختلالات مغزی به کمک جراحی مغز و اعصاب شامل کدام روش‌ها است؟
جراحان مغز و اعصاب شامل روش‌ها و تکنیک‌های متعددی است که به کمک آن بیماری‌های عصبی ارزیابی شده و اختلالات نادر و پیچیده تشخیص داده و درمان می‌شوند. بهترین روش‌هایی که توسط جراح مغز و اعصاب به کار گرفته می‌شود؛ عبارت اند از:
جراحی کرانیوتومی
در این روش جراح جمجمه را باز می‌کند. این روش در موارد اورژانسی برای درمان آسیب‌های تروماتیک به کار گرفته می‌شود. در این روش به کمک ابزارهای مخصوص قسمتی از استخوان جمجمه باز شده و در انتها آن قسمت جایگزین می‌شود.
جراحی آندوسکوپی
جراحی آندوسکوپی یک نوع از جراحی مغز است که در آن جراح مغز جمجمه را باز کرده و یک ابزار لوله مانند وارد جمجمه می‌کند تا بتواند تصاویر ویدئویی از داخل مغز داشته باشد. سپس جراح یک سوراخ روی سر ایجاد کرده و به‌صورت زنده به کمک تصاویر موجود، اقدام به جراحی می‌کند. در کیس‌های خونریزی داخلی، تومورهای مغزی، هیدروسفالی و نشت مایع مغزی از این روش استفاده می‌شود.
میکروسرجری
میکروسرجری معمولا به معنی پاک کردن پلاک از شریان کروتید است. برای درمان آنوریسم، برداشتن فشار مهره‌های ستون فقرات، جایگزین کردن دیسک‌های ستون فقرات از این روش استفاده می‌شود. جراح مغز برای کمک به جراحی از میکروسکپ‌های اتاق عمل با تصاویر نمایش داده شده روی مانیتور استفاده می‌کند.
رادیوسرجری استریواستاتیک
رایوسرجری استریوتاتی از پرتوهای هدفمندبرای مشخص کردن دقیق موقعیت تومورهای مغزی و دیگر ناهنجاری‌ها هستند. این جراحی نیز به کمک دوربین‌ها و میدان‌های الکترومغناطیسی انجام می‌شود. رادیوسرجری معمولا با پرتودرمانی برای درمان تومور استفاده می‌شود.
جراحی شانت‌گذاری
جراحی شانت‌گذاری در مواردی انجام می‌شود که مایعات مغزی به‌صورت غیرعادی در سر جمع شده و در نهایت بیماری هیدروسفالی ایجاد شود. شانت‌گذاری یک نوع جراحی است که به کمک آن مایع موجود در سر جاری می‌شود.
جراحی کرانیوپلاستی
جراح مغز برای درمان آسیب‌های ناشی از شکستگی یا آسیب‌های استخوانی از کرانیوپلستی استفاده می‌کند. در این روش استخوان جمجمه بازسازی می‌شود.
جراحی قاعده جمجمه
تنها جراحان می‌توانند این عمل را انجام هند که دوره فلوشیپ جراحی جمجمه را انجام داده باشند. در ناحیه جمجمه رگ‌ها و عروق خونی زیادی وجود دارند که باعث می‌شوند مغز عملکرد دقیق‌تری داشته باشد و از طریقی آسیب‌پذیرتر باشد. درصورتی‌که عمل جراحی قاعده جمجمه به‌وسیله جراحان تازه‌کار انجام شود؛ ریسک جراحی بسیار بالا خواهد بود.
ویژگی‌های بهترین جراح مغز و اعصاب
امروزه جراحان زیادی در این تخصص مشغول به کار هستند. بهترین جراحان مغز و اعصاب باید این ویژگی‌ها را داشته باشند:
- دقت بالا به جزئیات
- تخصص کافی
- انتقال حس همدردی
- مهارت حل مسئله و مدیریت بحران
- مدیریت استرس
سخن آخر
جراحی مغز و اعصاب از تخصص‌های سخت و پیچیده در دنیا پزشکی است. این تخصص همواره با مغز به‌عنوان مهم‌ترین و چالش‌انگیزترین عضو بدن سروکار دارد. نورولوژیست‌ها اطلاعات و دوره‌های تحصیل تقریبا مشابه با جراح مغز و اعصاب دارند؛ اما اجازه انجام جراحی را ندارند. درحالی‌که جراح مغز و اعصاب برای جراحی سر آموزش می‌بیند. این افراد همچنین در حوزه‌های دیگر مانند تشخیص بیماری یا غیره هم کار می‌کنند. همانطور که در ویکی پدیا آمده است جراح مغز و اعصاب، یا برش‌های برنامه ریزی شده در سر برای تسکین درد، هزاران سال است که وجود دارد اما پیشرفت‌های قابل توجه در آن متعلق به صدسال اخیر است.